“Stoel, kapstok, aquarium.” Het Gelukzalige mag dan wel ontstellend zonderling theater zijn, de eenvoud waarmee een van de personages het compacte universum uiteenzet, is in zekere zin geruststellend. In de nieuwe absurde voorstelling van het Nederlandse gezelschap De Mexicaanse Hond en de mannen van het Vlaamse Olympique Dramatique is identificatie met de bizarre figuren zo onmogelijk, dat je naar het stuk gaat kijken alsof het zich onder een stolp afspeelt. Net die afstand maakt Het Gelukzalige tot uniek en bevrijdend theater.
(c) Ben van Duin
Nederlands regisseur Alex van Warmerdam is meester over zijn stukken: de tekst, regie, vormgeving en muziek van zijn voorstellingen liggen volledig in zijn handen. Van Warmerdam maakte naam met de film Borgman (2013) en staat vooral bekend om zijn absurde films en toneelstukken. Eerder maakte de Nederlander samen met Olympique Dramatique al Bij het kanaal naar links (2011), een donker komische familiesaga. Humor kenmerkt Van Warmerdams werk, maar steeds met een wrang kantje. Ook zijn nieuwste voorstelling doet de toeschouwer voortdurend twijfelen tussen lachen en wantrouwig fronsen.
In Het Gelukzalige gaan de leden van een dievenbende op zoek naar een bizarre vorm van geluk, te vinden in het Duitse Dortmund of elkaars lichaamsopeningen. Elke ochtend gaan de vijf bendeleden op rooftocht om op het einde van de dag hun buit in te leveren aan Brouwer (Annet Malherbe), de leider van de groep, die de winst verdeelt en de onderlinge orde bewaart. Alle leden horen zich nauwgezet aan een bizar wetboek te houden. De belangrijkste regel van het gezelschap: liefde is taboe. Wat niet wil zeggen dat seks – met voorwerpen, dieren of elkaar – enig probleem vormt.
Het podium is verdeeld in verschillende vlakken, de persoonlijke ruimtes van de zakkenrollers. Elk bendelid trekt zich zo nu en dan terug op dat privégebied, aangekleed naar smaak met een televisietoestel, een luie stoel of een aquarium, maar iedereen kijkt over elkaars schouder mee. Op geen enkel moment wordt het voor het publiek helemaal duidelijk wie liegt, wie doet alsof, wie heimelijk in stilte piekert. Het bestelen, uitgebeeld door de enorme schildering op de achterwand, is slechts een kader om de complexe relaties tussen de personages in de verf te zetten: verboden liefde, jaloezie en paranoïa nemen de overhand. De koele scènes en strakke dialogen worden enkele keren onderbroken door een pornografisch schimmenspel achter een doek, dat hilarische beelden oplevert en het dievengezelschap tot een beestenboel herschept.
(c) Ben van Duin
De Vlaamse acteurs houden zich aan de originele Hollandse tekst, wat bijdraagt aan de kilte en afstand die de absurde ervaring compleet maken. Vooral Tom Dewispelaere slaagt erin de beklemde geest van de stijve Van Henegouwen over te brengen, terwijl de verleidelijke Hensen (Eva van de Wijdeven) en verliefde Mulder (Geert Van Rampelberg) plannen uitwerken om er samen vandoor te gaan. Moeial De Vries (Ben Segers) wringt zich in elk geheim gesprek en buitenstaander Bonarius (Eva van der Post) wrikt het gezelschap voorgoed uiteen. De groep van mooie vrouwen en ietwat knullige, verdwaalde mannen houdt zich aan een logica voor ingewijden, die zichzelf voortdurend in vraag stelt.
Voor Het Gelukzalige moet het publiek zich openstellen voor toneel zonder psychologie, diepgang of grote levensvragen. Geen enkel gesprek wordt bevredigend afgesloten: hoe meer er gezegd wordt, hoe meer vragen er rijzen. In Van Warmerdams wereld wordt iedereen begluurd en is niemand veilig. Ook als toeschouwer word je daar best onbehaaglijk van. Naar het einde van de voorstelling toe is de kloof tussen de leefwereld van het publiek en het grillige dievencircuit echter compleet en kan de toeschouwer achterover zakken en ongecompliceerd genieten. Van Warmerdam schetst een misleidend oord van verderf, dat doet wat absurd theater hoort te doen: verwarren tot het vermakelijk wordt.
Wat? Het Gelukzalige – Theater van De Mexicaanse Hond & Olympique Dramatique, geregisseerd door Alex van Warmerdam en geproduceerd door Toneelhuis & Orkater // Wanneer? Van woensdag 1 t.e.m. zaterdag 4 juni om 20:00 uur // Waar? Schouwburg Leuven // Prijs? Vanaf 14,40 euro met je Cultuurkaart // Tickets en info: 30CC
Bekijk hier de trailer van de voorstelling.
CLUB KULTUUR 
Helemaal geïntrigeerd door deze recensie en via een last minute deal gaan kijken. Vond het een goede maar inderdaad ‘verdwazende’ voorstelling en heb deze recensie dan ook heel graag herlezen: je verwoordt perfect wat ik ook ervaren heb vanavond!
Leuk dat je het stuk nog hebt kunnen zien! Ik kan me goed voorstellen dat de meningen over deze voorstelling uiteenlopen, maar het is fijn om te horen dat je je in de mijne kan vinden. 🙂