Door een roze bril

Zwarte humor door een roze bril, CampusToneel bewijst dat het kan. Rechercheurs Frank en Eddie werken samen met hun stagiair Freddie aan de zaak Blank. Ze hebben alledrie het charisma van een schotelvod, maar moeten wel een moordmysterie oplossen. Dat moorverhaal is quasi bijzaak in het theaterstuk dat CampusToneel brengt. Het echte drama huist in de vrouw des huizes: Adel Blank.

© Jules Peremans

Abel Blank is een kakmadam die het een beetje hoog in haar bol heeft. Ze behandelt de mensen van wie ze houdt als huisslaafjes omdat ze zelf een assepoesterverleden heeft. Haar huisgenoten hebben één gemeenschappelijk doel: geduldig wachten tot mevrouw sterft en ervandoor gaan met de erfenis. Dat blijkt moeilijker dan gedacht voor een gebroken familie, waarvan iedereen aan het stockholmsyndroom[1] lijdt.

Hoofdzaken tot details reduceren en de achtergrond tot hoofdpersonage maken: het is weinigen gegeven. Regisseurs Lindsy Desmet en Flavie Lindemans zijn er wonderwel in geslaagd. Het roze barbiehuis van de familie Blank en de blauw-oranje arm der wet stralen meer leven uit dan de personages zelf. Het spannendste waar de Adel en haar gevolg zich mee bezig houden zijn: snorren passen en oefenen op het gebruik van de bel. Elke acteur slaagt erin om de dagdagelijkse sleur om te toveren tot een groot drama. Adel Blank  is een ode aan de theatraliteit. Los erover en daarom geniaal grappig.

© Jules Peremans

Campustoneel speelt Adel Blank| 20-24 maart 2019 | STUK Verbeeckzaal | 5 euro voor cultuurkaarthouders|  Meer info of interesse in andere voorstellingen?  Klik hier voor de website

 

[1] Meer weten? Het stockholmsyndroom is het psychologisch verschijnsel dat soms optreedt tijdens een gijzeling. Het verschijnsel houdt in dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt.

Samen naar Rusland met ‘Den Beer heeft mij gezien’

Sien Eggers, Sofie Palmers en Jessa Wildemeersch zette maandagavond een leuke prestatie neer in de schouwburg van Leuven. Deze drie actrices, die al eerder samenwerkten voor L’etude (nu slaat de chaos toe) wilden een stuk maken over ‘De Drie Zusters’ van Tsjechov.

Het trio wou het stuk zelf echter niet spelen, want Sien Eggers is echt wel te oud om een zus te spelen zegt ze zelf. Eerder gingen ze op zoek naar de drie zusters. Ze trokken naar Rusland om zich te verdiepen in het hedendaags Rusland en in wat er zou gebeurd zijn mochten de drie zusters wél naar Moskou zijn gegaan.

– Koen Broos

We zien op het podium een fraaie opstelling van doorschijnende doeken en hier en daar een bed, een tafel, wat stoelen, … De drie actrices komen op in zijde broeken. Ze zijn net toegekomen in Sint-Petersburg en starten met hun reis. Het podium blijkt al snel een ‘lelijke Airbnb’ te zijn waarvan het dopje van het bad zelfs ontbreekt. De drie zitten samen om te plannen wat ze zullen doen.

Een komische bende met elk een eigen karaktertje, besluit om de stad in te trekken en met ‘de Rus’ te gaan praten. Jessa, de enthousiaste en plannende; Sofie, de iets pessimistischere die het allemaal wat druk vindt en Sien, die uiteindelijk gewoon niets liever wilt dan een bad en wat terrasjes, tonen ons hun verhaal in Sint-Petersburg.

Het stuk bevat een hele boel komische aspecten en we zien weer hoe grappig Sien Eggers wel niet kan zijn. Anderzijds zit het esthetisch heel mooi in elkaar door het gebruik van zelfgemaakte videobeelden geprojecteerd op de doeken. De creativiteit qua decor toont zich mooi in de projectie van saunabeelden achter troebele glazen (als van een sauna). Bij het opengaan van de deuren komen de actrices dan in hun badhanddoek gehuld op het bankje zitten.

Het is vanaf de badhanddoekscène dat het stuk meer vorm krijgt, dat de drie vrouwen één voor één een crisis krijgen over het drukke leven, over de onbepaaldheid, over het tijdverdrijf, … Ze tonen ons hoe ze op zoek gaan naar de drie zusters, die ze echt niet willen spelen, maar hoe ze meer en meer (onuitgesproken) de zusters in zichzelf vinden. Hoe meer ze streven naar het ‘niet-eindigen als de drie zusters’, hoe sneller ze toch in de rollen tuimelen. Het stuk leek dan ook lang nergens specifiek over te gaan en zag er wat rommelig uit, wat het uiteindelijk net zo typisch ‘de drie zusters’ maakte.

– Koen Broos

We zagen een komische doch inhoudsvolle prestatie van ‘de drie collega’s’ of ‘de drie vriendinnen’ met als hoogtepunt een uitbarsting van Jessa waarbij ze op stelten gaat lopen en doordraait als een gekke Russische vrouw met een hoed van bont en een grote hoepelrok. Misschien hadden we liever nog wat meer van deze ‘door het dolle heen’ scènes gezien, maar misschien had dat aan de ‘moment suprême’ ook wat afgedaan…

In ieder geval is hun doel geslaagd: ze reizen naar Moskou en we zagen de drie zusters in een hedendaagse Russische grootstad, al was het maar Sint-Petersburg.

11/03/2019 – Sien Eggers, Sofie Palmers en Jessa Wildemeersch – Den beer heeft mij gezien – Schouwburg 30cc

‘Hamlet’, de driehoeksverhouding

Lisaboa Houbrechts en Kuiperskaai brengen een uitzinnige versie van Hamlet op de scène, een voorstelling van uitersten. Maar is het daadwerkelijk een versie waarin de vrouw centraal staat, zoals vurig wordt beloofd?  

Hoeveel keren zou Hamlet reeds als toneelstuk opgevoerd zijn geweest? Vijfduizend keer? Tienduizend? Vijftigduizend? Het antwoord is ook mij onbekend. Veel theatermakers kiezen bewust voor een klassieke interpretatie en vertolking, want Shakespeare wist wat hij deed. Dat in zijn stukken de rol van de vrouw meestal beperkt en stereotiep is, kan men de man moeilijk kwalijk nemen, want zo werd de vrouw nu eenmaal daadwerkelijk behandeld in de zestiende eeuw. Ook in veel moderne opvoeringen van Shakespeare, en meer specifiek Hamlet, blijft de rol van de vrouw dan ook beperkt.

Lisaboa Houbrechts, echter, durft wel aan de koning der tragedie te komen, en wierp naar eigen zeggen een “feministische blik op Shakespeare”. In samenwerking met haar eigen theatercollectief Kuiperskaai maakte ze een Hamlet waarin de rol van de vrouw centraal staat.

Foto: Sofie Silbermann

In deze Hamlet is het niet de geest van zijn overleden vader die Hamlet gek maakt, maar de ziel van zijn getormenteerde moeder. De openingsscène lijkt alvast veelbelovend. Grace Ellen Barkey -in de rol van Hamlet’s moeder Gertrude- komt als eerste de scène op en baant zich krampachtig dansend, vallend, een weg naar voren. Ook heeft zij het eerste woord, een duidelijk contrast met het origineel waarin koningin Gertrude vooral veel mag zwijgen. “Ik had geen keuze”, verklaart ze verdedigend. Meteen na de dood van haar man is ze met diens broer (en moordenaar) Claudius getrouwd, de nieuwe koning.

“Ik moest het doen in het belang van mijn volk.”

Hamlet heeft geen oor voor de woorden van zijn moeder en beschuldigt haar van samenzwering en overspeligheid. Het is niet zozeer de dood van zijn vader maar vooral het geveinsde overspel dat Hamlet’s wraak voedt. Het is deze moeilijke moeder-zoon relatie die de voorstelling verder laat kabbelen.

Het resultaat is een bewerking waarin minder ruimte is voor Hamlet zelf, maar vooral de verhoudingen met de vrouwen uit zijn leven op de spits worden gedreven. Ook Ophelia, Hamlets geliefde, moet het uiteindelijk ontgelden. Door wraak verblind en wantrouwig tegenover elke vrouw, wijst hij Ophelia kordaat af. Daar ontspint zich uiteindelijk het werkelijke drama: de enige twee mensen die hem liefhebben worden zonder pardon weggejaagd. De klassieke vader-zoon relatie maakt hier dus plaats voor een driehoeksverhouding Hamlet – Gertrude – Ophelia, met inderdaad meer aandacht en repliek voor de vrouwen. Maar is dat genoeg om van een “feministische Hamlet” te kunnen spreken?

Het spel is uitzinnig, sensueel en soms ronduit platvloers. Houbrechts deinst niet terug voor wat blote borst en open benen. Een voorbeeld hiervan is de scène waarin Hamlet zijn moeder haar geilheid en trouweloosheid verwijt, om zich dan zelf wellustig tussen haar benen te begeven. Interessant om te vermelden is trouwens dat Barkey werkelijk met haar zoon (Victor Lauwers als Hamlet) en dochter (Romy Louise Lauwers als Ophelia) het podium deelt. Die driehoeksverhouding komt zo wel gevaarlijk dichtbij de werkelijkheid.

Dat platvloerse aspect wordt nog extra benadrukt in de verschillende acteerprestaties. Victor Lauwers zet een bijzonder depressieve Hamlet neer die zonder intonatie noch articulatie zijn zinnen opzegt, terwijl Lobke Leirens (die verschillende rollen vertolkt) haar replieken zowaar de zaal in brult. Stijlveranderingen en -contrasten kunnen werken, maar hier zorgt de uitvoering vooral voor een zware kijkervaring.

Foto: Sofie Silbermann

Wel het vermelden waard, is de mooie enscènering van de voorstelling. Er wordt slim met het zwart-witte decor omgegaan en de nodige symboliek is aanwezig. Vooral de sterfscène van Ophelia blijft je bij, waarin ze in witte jurk en hangend aan de armen spartelend haar laatste adem uitblaast. Maar het is helaas niet genoeg om de voorstelling te laten bekoren.

Dit is één van de ontelbaar vele versies van Hamlet. Wie hoopt een vrouwvriendelijke en feministische vertolking te zien, is eraan voor de moeite. Voor wie al veel Shakespeare gezien heeft en op zoek is naar een meer uitzinnige – soms absurde – uitvoering, kan dit een aanrader zijn. Maar wie op zoek is naar een goede, beklijvende Hamlet laat deze voorstelling best links liggen.

28/02/2019 // Schouwburg 30CC // Hamlet // Kuiperskaai
20% korting op vertoon van je cultuurkaart aan de ticketbalie van 30CC

De puzzelstukjes vallen in elkaar tijdens ‘The Way She Dies’.

“We weten dat een boek ons kan veranderen”, lezen we op voorhand. “Een boek zoals Tolstojs Anna Karenina kan ook de verzameling zijn van alle levens die het lichtjes of ingrijpend heeft veranderd, beter of slechter heeft gemaakt. Die levens zouden de manier kunnen veranderen waarop Anna sterft.”

Dinsdag 19 februari stond tg STAN en Teatro Nacional D. Maria II in de Schouwburg met een interessante voorstelling. We hebben mogen genieten van een prachtige discussie over Tolstoj’s Anna Karenina, in het Nederlands, Frans en Portugees.

De voorstelling werd gespeeld door Jolente De Keersmaeker, Franks Vercruyssen, Isabel Abreu en Pedro Gril. De regie nam Tiago Rodrigues voor zijn rekening. Het was echter niet de eerste keer dat STAN samenwerkte met deze Portugese theatermaker. Eerdere voorstellingen van zijn hand waren The Monkey Trial, Nora, …

Het podium is sober. We zien weinig opvallende attributen en het stuk wordt gespeeld op een open toneel, zonder coulissen. In fel contrast daarmee komt Jolente De Keersmaeker op in een felle, bombastische, rode rok. De voorstelling start met een discussie in het Nederlands over de relatie tussen een Vlaams koppel. De vrouw, want exacte namen worden er gedurende het hele stuk niet gegeven, zit met twijfels en voelt de spanning tussen haar en haar man niet meer. Hij, leest rustig verder in zijn favoriete boek: Anna Karenina. Pas als zijn boek uit is, zullen ze praten.

Vervolgens zien we een dialoog tussen het Portugese koppel, eveneens over hun relatie en tijdens het lezen van Anna Karenina. Niet veel later komt het derde koppel naar voor, het overspel van de Nederlandstalige vrouw met een buitenlands man. Ook de twee andere personages krijgen later een relatie.

Filipe Ferreira

Het blijft echter in het midden of het om dezelfde personages gaat of niet. De relaties blijken dan ook te verschillen in tijdspanne. Door dit spel met taal en tijd, krijgt de kijker niet echt een duidelijk chronologisch overzicht van de gebeurtenissen, maar dat doet er ook niet toe. Het stuk kent een zekere mysterieuze sfeer, wat het intrigerend maakt om naar te kijken.

Doorheen het stuk vereenzelvigen de personages zich met Anna Karenina en conversaties zijn gebaseerd op fragmenten uit het boek die worden voorgelezen. Het wordt duidelijk welke impact zo een iconisch personage op een mensenleven kan hebben. Het wordt duidelijk hoe Tolstoj zo een essentiële situatie in een mensenleven heeft kunnen vatten in een meesterwerk.

Hoewel het stuk op het eerste zicht bijzonder moeilijk lijkt en veel concentratie van de kijker vergt, vallen alle puzzelstukjes uiteindelijk in elkaar. Dit stuk zit geniaal in elkaar en dwingt de kijker om mee te denken tijdens het stuk, en stuurt de kijker met denkstof naar huis.

Filipe Ferreira

Een opmerkelijke passage in het gehele stuk is de monoloog van Frank Vercruyssen. Hij spreekt zijn moeder aan, in zijn eigen taal, want die is hij toch het meeste machtig. In zijn eigen moedertaal acht hij zichzelf het meest capabel om zich uit te drukken en de juiste woorden te vinden. Hij spreekt over zijn liefdesleven en de kracht van Anna Karenina.

Van een verhaal over koppels op de rand van hun overspel, het lezen van het boek, monden we uit in de dood van Anna Karenina. Het verhaal wordt voorgedragen in het Nederlands en in het Portugees. De vier spelers staan samen op het podium en vertellen om de beurt wat er in haar om gaat, als ze daar op die sporen staat.

We keken naar een intrigerende voorstelling, die een gemiddelde theatervoorstelling overstijgt door een hoog mystiek gehalte. Het metaverhaal, zorgt bijna voor een aha-erlebnis wanneer alles lijkt te kloppen en Anna Karenina groter blijkt dan op voorhand gedacht.

Met plezier ga ik terug naar deze voorstelling kijken, nadat ook ik Tolstojs prachtwerk heb kunnen uitkiemen.

19/02/2019 – tg STAN – The Way She Dies – Schouwburg 30CC

 

Liefdesverklaring (voor altijd): theater tot de tweede macht

‘U zult zich geërgerd voelen als u niet aangesproken wilt worden.’

Het is een speciaal soort paniek die uitgaat van het niet willen aangesproken worden tijdens een theatervoorstelling. Mensen beginnen te kuchen, blikken worden afgewend naar alle hoeken van de zaal buiten het podium en er wordt zenuwachtig heen en weer geschoven. Toch, it’s a feeling we love to hate. Dat gold ook voor mij, gezeten op rij K, zetel 1 (jawel, de zetel net naast het gangpad).

Geluk is gratis als de zon

In Broere vertelt Bart Moeyaert hoe de wereld er uitziet door de ogen van de eeuwige kleinste broer. Want naast een gevierd jeugdauteur is Bart Moeyaert zelf de jongste van de zeven Moeyaertbroers. De voorstelling van deze verhalenbundel bewijst dat Moeyaert niet alleen een geweldige schrijver is, maar ook een geweldige verteller. Wie op zoek was naar muziektheater, komt er evenwel bedrogen uit. De muzikale intermezzo’s van zangeres, Esmé Bos en muzikant, Bart Voet, waren leuk, maar niet meer dan dat. Het zijn de verhalen zelf die het publiek raken omdat Moeyaert niet alleen over zijn jeugd vertelt, maar tegelijk de zaal meeneemt naar hun eigen jonge jaren vol tijdloze nostalgie.

Kinderen zijn de beste verhalenvertellers, zeker als het zo’n goede leugenaars zijn als de zeven gebroeders Moeyaert. Ze jagen hun betweterige nichtje de stuipen op het lijf en maken de jongste telg van de familie wijs dat ‘als je oor fluit, er iemand op je toekomstige graf danst’. Dat en nog meer andere pareltjes vormen de verhalenbundel Broere. Het werk koppelt herkenbare situaties aan een vleugje mysterie.

Broere heeft ondertussen zelf zijn achttiende verjaardag gevierd, maar dat maakt de verhalen niet minder sterk. Bart Moeyaert brengt de verhalen met zijn boek in de hand en een paar barstoelen als decor: een authentieke manier die goed werkt. Het concept van muziektheater is echter niet helemaal geslaagd. In plaats van te harmoniseren, onderbreekt de muziek de voorstelling eerder. Esmé Bos kan prachtig zingen en Bart Voet tovert leuke melodieën uit zijn piano, maar de link tussen hun eigen nummers en de verhalen uit Broere is vaak erg dun. De uitzondering daarop vormt de leuze ‘geluk is gratis als de zon’ uit het slotnummer van de voorstelling, waarbij Bart Moeyart zich zelf ook aan een paar noten zang waagt.

‘Ik had verwacht dat het supersaai zou zijn, maar het was echt goed’ dixit de schoolgaande jeugd, een rij voor ons. Het publiek, bestaande uit enkele klasgroepen en Leuvenaars van alle leeftijden ervaart hoe eenvoud kan ontroeren. Diepe buiging voor ‘De oudste, de stilste, de echtste, de verste, de liefste, de snelste en ik’.

Broere door Bart Moeyaert, Esmé Bos en Bart Voet| 13 november 2018 | 30 CC Schouwburg | 20% korting voor cultuurkaarthouders|  Meer info? Klik hier voor de website

Dertien jongeren (v/x) gaan op het podium de strijd aan tegen genderongelijkheid

Vorige week ging ‘Passing the Bechdel Test’ in première, een coproductie van fABULEUS en GRIP in een regie van choreograaf Jan Martens.  Geen dans op de scène echter, maar taal. In een mengelmoes van talen en media en gewapend met citaten, leugens en waarheden staan dertien jongeren (V/X) op de scène. Uw aandacht zullen ze trekken, want ze hebben een boodschap te verkondigen.

“What is it like if you are fifteen and you are faced with all the things a girl is supposed to be?” – Ali Smith

Eén voor één komen ze de lege scène op gewandeld. Op de tonen van “You don’t own me” van Lesley Gore staren ze het publiek in. Met dertien zijn ze, tussen de veertien en negentien jaar oud. Sommigen voelen zich vrouw, anderen niet. Gedurende twee uren brengen ze teksten over feminisme, seksualiteit, gender en wat het betekent om al dan niet vrouw te zijn, afgewisseld met persoonlijke anekdotes. Echt acteren is dit niet, de jongeren zijn in de eerste plaats zichzelf, al belichamen ze ook de auteurs en kunstenaars die ze zowaar stoïcijns voordragen.

Een veertienjarige teksten van Mary Wollstonecraft en Virginia Woolf geloofwaardig laten overbrengen, wetende dat de gemiddelde universiteitsstudent al eens moeilijkheden ondervindt de diepgang ervan te begrijpen, is op z’n zachts gezegd bewonderenswaardig. Het is duidelijk dat de jongeren tijdens het repetitieproces en daarbuiten zelf veel gelezen hebben en dat de thema’s hen persoonlijk aanbelangen. Zo krijgen ze voor elkaar wat menig professor vaak niet lukt, de zaal luistert én begrijpt wat ze zeggen.

“The ability to tell your own story is already a victory, already a revolt.” – Rebecca Solnit

Met Passing the Bechdel Test schreef Jan Martens een manifest voor de toekomst. Al werden sommige voorgedragen teksten al een eeuw geleden geschreven, ze blijven bijzonder actueel. Waarom we nog steeds moeten protesteren is een constante onderliggende vraag doorheen de voorstelling. Zoals Virginia Woolf in 1927 zelf zei, zijn er verhalen die iedere generatie opnieuw verteld moeten worden. De jongeren op de scène vormen deze nieuwe generatie. Zij gaan voor algemeen belang opnieuw de confrontatie aan, wat nodig is. Want we hebben de laatste decennia dan wel grote sprongen genomen omtrent LGBTQ-rechten, aanvaarding blijft zelfs in 2018 een prangend probleem, wordt al snel duidelijk.

“I want to thank you for your courage and I want to tell you that I believe you.” – Kamala Harris

De parallellen tussen de verhalen die worden voordragen en de eigen verhalen van de jongeren zijn duidelijk te merken. Zo nu en dan krijgen we zelfs hun eigen versie van de feiten te horen, en dat vraagt moed. Voor je familie en vrienden uit de kast komen lijkt me één ding, daarover vertellen in een bomvolle zaal iets anders. Toch staan ze allen schijnbaar zelfverzekerd op de scène. Deze persoonlijke verhalen en anekdotes dragen de voorstelling niet alleen extra kracht bij, ze zijn ook een welgekomen afwisseling.

Het is een lange voorstelling. Hoewel het nooit gaat vervelen, want daarvoor wordt er op slimme wijze voldoende met vorm en media gespeeld, vergt het interpreteren van de voorgedragen teksten wel wat aandacht. Door de grote hoeveelheid ervan, dreigen sommige teksten vergeten te worden. Niet getreurd echter, want bij afloop krijg je hun  ‘bijbel’ gewoon mee naar huis. Geen verhalen over water en wijn, wel samenvattingen en quotes over de auteurs die werden voorgedragen. Oprecht handig en een leuke tastbare herinnering.

Passing the Bechdel Test is een voorstelling die blijft nazinderen. De woorden van de grondleggers van het feminisme horen uit de mond van een nieuwe generatie, mist zijn impact niet. “In the name of the mother, daughter and the holy cunt”, gaat dat zien.

© Wies Hermans – Fuut

Wie ook graag naar Passing the Bechdel Test gaat kijken, kan daarvoor tot mei 2019 terecht in zowel binnen- als buitenland. Meer info op de websites van fABULEUS en GRIP.

fABULEUS & GRIP // Passing the Bechdel Test // 8 november 2018 // Soetezaal, STUK // €14 (€10 met cultuurkaart)